پلی ساکاریدهای مرکب یا هترو پلی ساکاریدها

پلی ساکاریدهای مرکب یا هترو پلی ساکاریدها

از هیدرولیز این پلی ساکاریدها بیش از یک نوع مونوساکارید بدست می آید.

هترو پلی ساکاریدها به دو دسته تقسیم می شوند.

الف- هترو پلی ساکاریدهای ساختمانی مانند: پپتیدوگلیکان، آگار

ب- هترو پلی ساکاریدهای ماتریکس خارج سلولی شامل گلیکوز آمینوگلیکانها مانند : هیالورونیک اسید، کندروایتین سولفات، هپارین و...

الف- هترو پلی ساکاریدهای ساختمانی

1-پپتید و گلیکان

جزء سخت دیواره سلول باکتری است.

در ساختمان پپتیدو گلیکان دو جزء وجود دارد.

الف-جزء هتروگلیکانی

ب- جزء پپتیدی

الف- جزء هتروگلیکانی

هترو پلی مر خطی متشکل از واحدهای یک در میان N-استیل گلوکز آمین + N-استیل مورامیک اسید با اتصالات 4 →1β در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. آنزیم لیزوزیم موجود در ترشحات بدن (اشک و بزاق) پیوند گلیکوزیدی 4→1β هیدرولیز می کند.

ب-جزء پپتیدی

که شامل L-لیزین، L- آلانین، D- آلانین و D- گلوتامات می باشد. این تترا پپتید از طریق گروه اپسیلون -آمینو L-لیزین به N-استیل مورامیک اسید و توسط پل های پنتا گلی سین به یکدیگر متصل می شوند.

آنتی بیوتیک پنی سیلین مانع ایجاد اتصالات عرضی بین تترا پپتید ها می شود و آنها را در برابر لیز اسموتیک تضعیف نموده و سبب  مرگ باکتری  می گردند.

2-آگار

آگار یک مخلوط هتروپلی ساکاریدی سولفاته است که از مشتقات -Dگالاکتوز و -Lگالاکتوز تشکیل شده است. از آگار بعنوان محیط کشت باکتری و کپسول داروها استفاده می شود.

آگارز همان آگار با گروه های سولفات و پیروات کمتر است. واحدهای تکراری D-گالاکتوز با اتصال β1→4 به 3و6 –انیدرو –L –گلاکتوز ( که در آن یک پل اتری بین کربنهای 3و 6 را بیکدیگر متصل می کند. این واحدها توسط اتصالات α گلیکوزیدی 3→1 به یکدیگر متصل شده اند.

ب- هترو پلی ساکاریدهای ماتریکس خارج سلولی:

گلیکوزآمینوگلیکانها(موکوپلی ساکاریدها):

مهمترین گروه هترو پلی ساکاریدها گلیکوزآمینوگلیکانها یا موکوپلی ساکاریدها هستند که شامل زنجیره های کربوهیدراتی متشکل از واحدهای دی ساکارید تکراری(قندآمین دار+اسیداورونیک) هستند. به استثناء هیالورونیک اسید بقیه گلیکوزآمینوگلیکانها بوسیله اتصال کووالان به یک زنجیره پروتئینی متصل می شوند که مجموعاً به آنها پروتئوگلیکان می گویند. پروتئوگلیکانها بدلیل داشتن سولفات آنیونی بوده و به کاتیونها متصل می شوند در نتیجه باعث جذب آب از طریق اسمز گشته به همین دلیل به ماتریکس خارج سلولی حالت ژله ای و انعطاف پذیر می دهند.

الف- هیالورونیک اسید  :(Hyaloronic acid)

هیالورونیک اسید یا هیالورونین یکی از ترکیبات بسیار مهم مادة زمینه ای است. این ترکیب در کپسول اطراف بعضی از باکتری ها دیده می شود. هیالورونیک اسید از اتصال واحد های دی ساکاریدی N- استیل گلوکز آمین و گلوکورونیک اسید با پیوند 3→β1 به یکدیگر تشکیل شده است.

اسید هیالورونیک برخلاف سایر گلیکوزآمینوگلیکان ها فاقد سولفات بوده و علاوه بر بافتهای حیوانی در باکتریها دیده میشود. این ترکیب نسبت به سایر GAG ها بلندترین زنجیره پلی ساکاریدی را دارد و برخلاف سایر گلیکوزآمینوگلیکان ها با پروتئینها اتصال کووالانسی نمی دهد. اسید هیالورونیک تشکیل مایع روان در زجاجیه چشم و مایع مفصلی را می دهد .

ب-کندروایتین سولفات:

فراوانترین گلیکوز آمینو گلیکانی است که در غضروف وجود دارد. پلیمری از واحدهایN -استیل گالاکتوز آمین سولفاته و β-گلوکورونیک اسید با اتصال 3→1 β تشکیل شده است.

ج-کراتان سولفات:

یک گلیکوزآمینوگلیکان سولفاته مهم است که در بافت همبندی بدن بویژه در قرنیه، غضروف و استخوان وجود دارد و باعث استحکام آن میشود. پلیمری از N-استیل گلوکز آمین 6-سولفات همراه با گالاکتوز که با پیوند 4→1 β بهم متصل هستند. تنها گلیکوز آمینو گلیکانی است که اسید اورونیک ندارد.

د-درماتان سولفات:

پلیمری از N– استیل گالاکتوز آمین سولفاته همراه با ایدورونیک اسید می باشد. یک گلیکوزآمینوگلیکان مهم است که در پوست وجود دارد.

ح -هپارین:

نسبت به سایر GAG ها بیشترین مقدار سولفات را دارد(آنیونی ترین GAG یا اسیدی ترین) و برخلاف GAG ها ترکیب داخل سلولی است. هپارین ماده ضد انعقاد طبیعی بدن است که از طریق فعال سازی آنتی ترومبین III عمل می کند تزریق هپارین سبب رهایی آنزیم فعال شدن  LPL از دیواره رگها به پلاسما می شود بهمین دلیل هپارین را بعنوان عامل کلیرانس لیپیدهای خون می شناسند.

و-هپاران سولفات

پلیمرN- استیل گلوکز آمین سولفاته همراه با گلوکورونیک اسید که با اتصالات 4→α1 به یکدیگر متصل شده اند. این ترکیب در خارج سلول در ارتباط بین سلولی نقش دارد.